Nowelizacja KPC z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r., poz 1469 ) wprowadza obowiązek złożenia przez pozwanego odpowiedzi na pozew.
Obligatoryjne złożenie odpowiedzi na pozew
W dotychczas obowiązującym stanie prawnym doręczenie pozwu następuje dopiero wraz z zawiadomieniem o terminie rozprawy. W tej sytuacji pierwszy termin rozprawy najczęściej służy de facto przygotowaniu rozprawy.
Nowelizacja wprowadza w tym zakresie zasadnicze zmiany. Odpowiedź na pozew ma zostać złożona przed rozprawą. W myśl art. 2051 KPC przewodniczący zarządzać będzie doręczenie pozwu pozwanemu z jednoczesnym wezwaniem do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie nie krótszym niż dwa tygodnie. O zarządzeniu doręczenia pozwu sąd zawiadamiać będzie powoda. Uchybienie terminu do złożenia odpowiedzi na pozew skutkować będzie zarządzeniem jej zwrotu.
Równocześnie z doręczeniem pozwu oraz zawiadomienia dla powoda poucza się strony o:
1) możliwości rozwiązania sporu w drodze ugody zawartej przed sądem lub mediatorem;
2) obowiązku udziału w posiedzeniu przygotowawczym i przedstawienia wszystkich twierdzeń i dowodów na tym posiedzeniu;
3) skutkach niedopełnienia obowiązków, o których mowa w pkt 2, w szczególności możliwości wydania przez sąd wyroku zaocznego na posiedzeniu niejawnym i warunkach jego wykonalności, obciążenia kosztami postępowania, a także możliwości umorzenia postępowania oraz pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów;
4) możliwości ustanowienia pełnomocnika procesowego oraz o tym, że zastępstwo adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego nie jest obowiązkowe;
5) obowiązku złożenia pisma przygotowawczego na zarządzenie przewodniczącego, wymogach co do jego treści i skutkach ich niedochowania;
6) zwrocie pisma przygotowawczego złożonego bez zarządzenia przewodniczącego.
Wprowadzona nowelizacją rozwiązanie spowoduje, że jeszcze przed jakimkolwiek posiedzeniem w sądzie znajdą się co najmniej dwa dokumenty zawierające stanowiska stron. Umożliwi to sędziemu wstępną orientację co do przedmiotu sporu i jego podstaw faktycznych, a także rozpoznanie bazy prawnej niezbędnej do jego rozstrzygnięcia.
Wniesienie odpowiedzi na pozew stanie się więc procesowym obowiązkiem strony pozwanej.
Niezłożenie odpowiedzi na pozew w zakreślonym w wezwaniu terminie skutkować będzie uznaniem za przyznane przez pozwanego twierdzeń co do faktów przytoczonych w pozwie – na zasadzie art. 230 w zw. z art. 229 KPC (qui tacet, ubi loqui potuit debuit, consentire videtur). Na tej podstawie sąd będzie mógł wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym (art. 339 § 1 KPC). Ma to znacznie przyśpieszyć postępowanie sądowe. Zasadnicze prawo obywatela do sądu nie może być bowiem utożsamiane z prawem do rozprawy.
Złożenie odpowiedzi na wniosek w postępowaniu nieprocesowym
Zmiany zostały także wprowadzone również w postępowaniu nieprocesowym. Zgodnie z art. 5112 § 1 KPC. Złożenie odpowiedzi na wniosek jest obowiązkowe tylko wówczas, gdy przewodniczący tak zarządzi. Charakter postępowań nieprocesowych sprawia, że instytucja obligatoryjnej odpowiedzi na pozew, odwrotnie niż w procesie, z reguły będzie w nich zbędna.
Stąd wyjątek od wynikającej z art. 13 § 2 KPC zasady odpowiedniego stosowania przepisów o procesie i wyraźne wskazanie, że złożenie odpowiedzi na wniosek jest obligatoryjne, tylko w przypadku, gdy tak zarządzi przewodniczący, kierując się oceną co do potrzeby poznania stanowisk innych uczestników opartą na całokształcie okoliczności sprawy.